چگونه جوانان را به نماز ترغیب کنیم؟

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛به نقل از هرمز؛ بسیاری از ما، همواره میپرسیم که چرا جوانان مان، اینگونه فکر میکنند و چرا طرز فکر بخشی از جوانان امروزی، تا این حد، متفاوت با صلح و آرامش است در این گزارش به راهکارهایی برای دعوت جوانان به نماز پرداخته شده و از روانشناسان و جامعه شناسان کمک گرفته شده است.

 

علی احمد پناهی، دانش آموخته حوزه علمیه و کارشناس ارشد روانشناسی بالینی نیز در پژوهشی با عنوان نقش نماز در آرامش روان که با شرکت بیش از 600 جوان در شهر قم انجام شده است می نویسد: بین میزان پایبندی به نماز و میزان اضطراب، رابطه معکوس وجود دارد؛ یعنی هرچه میزان پایبندی به نماز را در افراد، بیشتر ملاحظه میکنیم، میزان اضطراب حالت و صفت آنها کمتر میشود؛ اینگونه پژوهش ها، نشان میدهد که وقتی فرد با خداوند متعال ارتباط معنوی دارد و با یاد او در عبادت مأنوس است، آرامش بالایی دارد و نگرانی ها و تشویش ها را به وسیله ارتباط با خدا تعدیل میکند و به سبب پیوند با آن اقیانوس بی کرانه رحمت و عظمت، به اطمینان و آسایش میرسد.

 

آتنا جهانگیری روانشناس با اشاره به اهمیت نماز در میان جوانان برای کاهش استرس ها و دور ماندن از وسوسه ها و برقراری ارتباط بهتر با خداوند، در خصوص روش های ترویج نماز در بین جوانان میگوید: اینطور نیست که فقط با ساخت نمازخانه در مدرسه یا دانشگاه بتوانیم فرزندانمان را نمازخوان کنیم و  نباید انتظار داشته باشیم که صرفا با گفتن اینکه نمازخواندن فلان فایده را دارد آنها را در این مسیر هدایت کنیم. بلکه این کار نیاز به یک بررسی همه جانبه و برنامه ریزی های اساسی دارد.

 

  بسیاری از ما، همواره میپرسیم که چرا جوانان مان، اینگونه فکر میکنند و چرا طرز فکر جوانان امروزی، تا این حد، متفاوت با صلح و آرامش است واقعیت این است که ما هیچ نمیدانیم منبعی که این افکار را به جوانان مان داده، کجاست! درست است که جوانان در ظاهر، مشغول دیدن یک فیلم میشوند یا گروه های تلگرامی را بالا و پایین میکنند، اما درواقع، در حال آموزش گرفتن از یک فرهنگ هستند. اینکه ما فقط بترسیم و آنها را محدود کنیم، چیزی را درست نمیکند.

 

  اگر جوان منع شود، نسبت به آن موضوعی که از آن منع شده، حریصتر میشود؛ در مقابل، اگر تلویزیون و سایر رسانه ها، اطلاعات درست و صحیحی را به فرزندان مان بدهند میتوانند سطح تکامل فرهنگی کودک را ارتقا بخشند.

 

  یکی از مهمترین روشهایی که میتواند جوان را در امنیت قرار داده و به اصطلاح از شیطان دور کند، ایجاد میل و انگیزه برای نمازخواندن در اوست. به طوری که پیامبر مهر و دوستی حضرت محمد (ص) اهمیت نماز را بارها و بارها متذکر شده و میفرمایند: جایگاه نماز در دین همانند جایگاه سر در بدن است یا در جای دیگر از ایشان نقل شده است که میفرمایند: «مثل الصلوه مثل عمود الفسطاط اذا بعث العمود نفعت الاطناب و الاوتاد و والغشاء» (نماز همانند ستون خیمه است هنگامی که ستون بر پا میشود بهره مند میشوند طناب ها و میخ ها و پوشش چادر بدون ستون طنابها و میخها و پوشش چادر استفاده ای ندارند.

 

  اهمیت نماز در دین اسلام به خصوص در سن حساسی همچون جوانی آنقدر بالاست که امام صادق (ع) در لحظات پیش از جان سپردن چشم های مبارک خود را گشوده و فرمودند:تمام اقوام مرا نزد من جمع کنید. سپس، نگاهی به آنها کردند و فرمودند: شفاعت ما اهلبیت به کسی که نماز را سبک بشمارد، نمیرسد. اما چطور میتوان این فرهنگ را در جامعه و در میان جوانان ترویج کرد تا دافعه ای ایجاد نکند؟

 

نماز و آرامش در جوانان

علی احمد پناهی، دانش آموخته حوزه علمیه و کارشناس ارشد روانشناسی بالینی نیز در پژوهشی با عنوان نقش نماز در آرامش روان که با شرکت بیش از 600 جوان در شهر قم انجام شده است، می نویسد: بین میزان پایبندی به نماز و میزان اضطراب، رابطه معکوس وجود دارد؛ یعنی هرچه میزان پایبندی به نماز را در افراد، بیشتر ملاحظه میکنیم، میزان اضطراب حالت و صفت آنها کمتر میشود؛ اینگونه پژوهش ها، نشان میدهد که وقتی فرد با خداوند متعال ارتباط معنوی دارد و با یاد او در عبادت مأنوس است، آرامش بالینی دارد و نگرانی ها و تشویش ها را به وسیله ارتباط با خدا تعدیل میکند و به سبب پیوند با آن اقیانوس بیکرانه رحمت و عظمت، به اطمینان و آسایش می رسد.

در تربیت دینی خلاقیت لازم است

  نماز در زندگی ما چه به صورت فردی و چه در زندگی اجتماعی کارکردهای مختلفی دارد از کارکردها و تأثیرهای معنوی گرفته تا اهداف تربیتی و… این نوع از عبادات در میان سایر ابعاد دین از جایگاه بالینی برخوردار بوده و توسط همه اولیاء الهی نسبت به آن توصیه و سفارش شده است چون استوارترین و بهترین راه را برای برقراری ارتباط انسان با خداوند فراهم میکند و در فرهنگ اسلامی عمود دین است.

 

اهمیت و جایگاه نماز در مکتب اسلام آنقدر بالاست که از حضرت علی (ع) نقل شده است که آگاه باش که هر عملی از تو در گرو نماز است دکتر سمیه سادات لوح موسوی، روانشناس تربیتی از دانشگاه فرانسوی «سن ژوزف» لبنان در این زمینه میگوید: ما تا خودمان را اصلاح نکنیم بچه های ما اصلاح نمیشوند.

 

تا باورهای ما از قالب های کلیشه ای خارج نشود، بچه هایمان از این باورهای کلیشه ای خارج نمیشوند و اگر میخواهیم تربیت دینی صحیح داشته باشیم باید از مفاهیم کلیشه ای و قلابی خارج شویم. اینکه مثال  بگوییم ماه رمضان است و حتما باید که در این ماه روزه بگیریم حرفی نیست که فرزندمان ما آن را بپذیرد اما اگر بگوییم که ماه رمضان است و قرار است کمتر دروغ بگوییم، مهربانتر باشیم، فرزند ما تصورات صحیحی نسبت به این ماه پیدا میکند در رابطه ما و فرزندمان باید مفاهیم دینی بامحبت بیان شود تا تأثیر داشته باشد.

 

ما در دینداری مان اصلا خلاقیت نداریم و به همین دلیل در مقایسه با دنیای مدرن و جهان اطلاعات، تربیت دینی ما تربیتی کهنه است اگر تربیتمان را با شناخت مراحل رشد ترکیب نکنیم تربیت ما تربیت قدیمی میشود و شاید بپرسید چر ا قدیمی ها باوجوداینکه سلسله مراتب رشد را نمی دانستند زندگی بهتری داشتند پاسخ را فیزیک کوانتوم میدهد عالم بر اساس الکترو مگنت یا محبت است گذشتگان ما مفاهیم دینی را بامحبت منتقل می کردند.

 

  بی توجهی والدین، بی نمازی

جوانان پژوهش های مختلفی تاکنون در مورد روشهای صحیح ترویج نماز در میان جوانان و عوامل بازدارنده از این عبادات در میان این قشر سنی انجام شده است و نتایج این مطالعات حاکی از آن است که گرایش جوانان نسبت به امر مقدس نماز بااخلاق و رفتار مربیان به ویژه مربیان دینی، اخلاق و رفتار اعضای انجمن اسلامی، اهل نماز دانستن کادر مدرسه، نگرش مثبت اطرافیان به فرایض مذهبی و… ارتباط مستقیم دارد.

حجت الاسلام والمسلمین مصطفی خلیلی در کتاب نقش نماز در شخصیت جوانان بی توجهی والدین را یکی از اصلی ترین دلایل بازدارنده جوانان از نماز عنوان میکند و مینویسد: بی توجه بودن یا کم توجهی پدر و مادر یا مربی خانواده نسبت به فرزندان در محیط خانه و سطحی نگری آنان در ابتدای نوجوانی  فرزندان و یا احیانا بی مبالاتی اعضای خانواده نسبت به مسائل دینی خصوصا فریضه نماز تأثیر بسزایی در تربیت فرزندان بجای میگذارد.

 

به عنوان مثال فرزند اگر در خانه ای رشد نماید که در آن خانه کسی به نماز اهمیت ندهد و یا در قبال مسائل دینی خود را مسئول نداند و یا خود اهل نماز باشد ولی فرزند خانواده  را تحریض و تشویق به نماز ننمایند قطعا فرزند آن خانواده اهل نماز و عبادت نخواهد شد البته شاید در آینده بر اثر عوامل دیگر به نماز روی آورد که این احتمال ضعیفی است.

 

کانون خانواده مهمترین عامل در این زمینه محسوب میشود، اگر خانواده ای که جوان در آن رشد یافته کانون بی تفاوتی بوده است و هرگز کسی از طریق محبت و تشویق و یا از راه قهر و تهدید او را به امور عبادی وادار نکرده و یا از او نخواسته است. چه بسا این جوان نسبت به سایر امور زندگی فردی سربه زیر و تسلیم پذیر و باشخصیتی از دیدگاه خانواده باشد ولیکن اهل نماز و دیانت نیست و این بدان جهت است که والدین در آن امور تأکید داشته اما در امور دینی اصراری به خرج نداده اند و اگر در بعد دینی توجه داشتند قطعا خللی در او مشاهده نمی کردند.

 

آتنا جهانگیری روانشناس با اشاره به اهمیت نماز در میان جوانان برای کاهش استرس ها و دور ماندن از وسوسه ها و برقراری ارتباط بهتر با خداوند، در خصوص روشهای ترویج نماز در بین جوانان میگوید: اینطور نیست که فقط با ساخت نمازخانه در مدرسه یا دانشگاه بتوانیم فرزندانمان را نمازخوان کنیم و نباید انتظار داشته باشیم که صرفا با گفتن اینکه نمازخواندن فلان فایده را دارد آنها را در این مسیر هدایت کنیم. بلکه این کار نیاز به یک بررسی همه جانبه و برنامه ریزی های اساسی دارد. یعنی این فرایند باید از سنین کودکی آغازشده و کودک چه در کتابهای درسی بااهمیت نماز به صورت تئوری آشنا شده و هم در سنین بالاتر فلسفه نماز را بیاموزد.

صرف اجبار جوانان به نمازخواندن هم پاسخگو نیست بلکه میتوان با برپایی اردوهای زیارتی، مسئولیت دادن به جوانان برای برپایی نماز در مدرسه یا دانشگاه و…، برقراری ارتباط صحیح با جوان، الگو قرار دادن والدین، تأمین محیط امن و آرام و تمیز برای نمازخواندن و… این علاقه را ایجاد کرد.